Gedachten zijn geen feiten

Onze gedachten kunnen een zeer krachtige invloed hebben op hoe we ons voelen en op wat we doen. Vaak worden deze gedachten ergens door opgeroepen en gaan ze automatisch verder.

Door ons telkens weer van bewust te worden van de gedachten en beelden die door onze geest gaan, en gedachten te zien als ‘slechts’ gedachten, krijgen we wat afstand tot onze gedachten en kunnen we ze beter bekijken. Dit kan ons de mogelijkheid geven om te zien dat er misschien andere manieren zijn om een situatie te bekijken. Het kan ons bevrijden van de tirannie van oude gedachtenpatronen die automatisch opkomen in onze geest.

En, het allerbelangrijkst: we kunnen ons gaan steeds dieper realiseren dat gedachten slechts mentale gebeurtenissen zijn. Dat gedachten geen feiten zijn, en dat wij onze gedachten niet zijn. Mijn hart produceert hartslagen, mijn nieren produceren urine en mijn brein produceert gedachten. Daarmee zijn al mijn gedachten niet altijd waar.

Gedachten zijn interpretaties die een gevolg zijn van verschillende invloeden, inclusief het verleden en huidige stemming. Het feit dat gedachten dwingend aanwezig zijn maakt dus niet dat ze ook waar zijn!

Gedachten en beelden geven ons vaak een aanwijzing van wat er zich dieper in onze geest afspeelt. We kunnen ze als het ware even vasthouden, zodat we ze kunnen bekijken vanuit verschillende gezichtspunten. Zo krijgen we steeds beter door wat onze top tien is van gedachtenpatronen die vanuit gewoonte naar voren komen, automatisch zijn en niet ondersteunend. Daardoor krijgen we meer bewustzijn van processen die kunnen leiden tot een neerwaartse stemmingsspiraal. Daardoor krijgen we ook meer mogelijkheid ze te veranderen.

Een eerste verhaaltje.

Je voelt je somber omdat je net een flink meningsverschil had met een collega op je werk. Kort daarna zie je een andere collega op de gang lopen. Hij of zij loopt snel verder, en zegt dat geen tijd te hebben om te stoppen.

Wat zou je denken?

Tweede verhaaltje.

Je voelt je gelukkig omdat je samen met een collega net geprezen bent voor goed werk dat je gedaan hebt. Kort daarna zie je een andere collega op de gang lopen. Hij of zij loopt snel verder, en zegt dat geen tijd te hebben om te stoppen.

Wat zou je denken?

Het is ook van belang bewust te worden van gedachten die ons doen blokkeren, zoals “Het heeft geen zin om dit te doen” of “Het helpt toch niet, dus waarom zou ik er moeite voor doen?” Zulke pessimistische, hopeloze gedachtepatronen zijn een van de meest opvallende kenmerken van een depressieve stemming, en een van de hoofdfactoren die maken dat we geen actie ondernemen die ons uit die negatieve stemming kan halen. Het is dus van belang om dergelijke gedachten te herkennen als “negatief denken”, en niet automatisch de middelen op te geven die ons kunnen helpen negatieve gevoelens te veranderen.

Andere manieren om naar gedachten te kijken

 Kijk gewoon hoe ze opkomen en weer verdwijnen, zonder het gevoel dat je ze moet volgen.

 Zie je gedachten, en vooral negatieve gedachten, als mentale gebeurtenissen en niet als feiten. Het kan zijn dat een bepaalde gedachtegang vaak opkomt en samen gaat met sterke gevoelens. Het is verleidelijk om het daarom als waar te beschouwen. Maar het is aan jou om te besluiten in hoeverre het waar is en hoe er mee om te gaan.

 Schrijf je gedachten eventueel op papier. Daardoor kan het bekeken worden met minder emotie en overspoelt het je minder. De pauze tussen de gedachte en het opschrijven ervan kan je een moment geven om na te denken over de betekenis.

 Stel jezelf eventueel vragen:

– Kwam deze gedachte automatisch in m’n hoofd op?

– Klopt het met de feiten van de situatie?

– Is er iets waar ik vraagtekens bij kan zetten?

– Hoe zou ik erover denken op een ander moment, in een andere stemming? Zijn er alternatieven?

Omgaan met negatieve gedachten

Je kunt je negatieve gedachten met enige afstand onderzoeken.

Misschien:

 haal ik een gedachte in de war met een feit?

 trek ik te snel conclusies?

 denk ik te snel in zwart-wit termen?

 veroordeel ik mezelf totaal om slechts één ding?

 richt ik me op mijn zwakheden en vergeet ik mijn krachten?

 neem ik mezelf iets kwalijk dat niet mijn fout is?

 ben ik mezelf aan het veroordelen?

 stel ik zulke onrealistisch hoge eisen aan mezelf, dat ik wel moet falen?

 ben ik aan het gedachten lezen?

 verwacht ik perfectie?

 overdrijf ik iets vervelends?

Soms lukt het niet je gedachten te onderzoeken of van een andere afstand te bekijken. Dan is het zo. Hoe zou het zijn, dat zo te laten.