Het autonoom zenuwstelsel
We hebben in ons lichaam een autonoom zenuwstelsel. Dat is een deel in ons lichaam wat onbewust allerlei lichaamsfuncties regelt. Alleen regelt het niet alleen onbewust allerlei lichaamsfuncties, het blijkt ook belangrijke structuren te bevatten die ons veiligheid of juist gevaar laten ervaren. De polyvagaaltheorie is eigenlijk een theorie die de taal schrijft van dit autonome zenuwstelsel.

Het leven is geen rechte lijn, het biedt een hoop uitdagingen en soms ook obstakels met zich mee. De polyvagaaltheorie leert ons hoe ons lichaam hierop reageert. Een autonoom zenuwstelsel wat uit balans is brengt allerlei klachten met zich mee, is wat deze theorie ons leert. Van buikklachten als obsipatie en prikkelbaar darmsyndroom tot PTSS tot depressie tot gevoelig voor prikkels.

De nervus vagus en de polyvagaaltheorie
Het autonome zenuwstelsel is een heel orgaansysteem in ons lijf, maar er is een specifieke zenuw die heel belangrijk is en dat is de nervus vagus. Misschien nog nooit van gehoord, kan ik me best voorstellen, maar het is 1 van de 12 zenuwen die beginnen in onze hersenstam. Het wordt ook wel de 10e hersenzenuw genoemd. , op deze pagina is ook een makkelijke oefening te vinden om je nervus vagus tot rust te brengen.

Het polyvagale systeem
De ontdekking van Stephen Porges was dat er een soort hiërarchie is binnen ons autonoom zenuwstelsel. Als we ons veilig voelen kunnen we ons verbinden met anderen, dan werkt dus ook je nervus vagus optimaal. Het Ventraal Vagale systeem. Wanneer er iets gebeurt waar we bijvoorbeeld van schrikken, dan gaat dit deel uit en wordt het sympathische deel geactiveerd. Het deel waar we angst en paniek ervaren. Wordt het allemaal te onveilig dan ga je echt uit contact, je voelt je onveilig en kunt evt. ook gaan dissociëren. Het systeem bestaat uit 3 componenten:

Ventraal Vagaal
Dit is waar je eigenlijk wilt zitten. Hier voel je, je kalm, kun je goed connecten met anderen, ben je lekker in het hier-en-nu.

Sympathisch
Dit is een staat waar je angst en paniek ervaart. Je bent snel geïrriteerd, voelt je angstig, ben je veel aan het piekeren.

Dorsaal Vagaal
Hier ga je meer uit contact, veel alleen, je voelt je onveilig, in deze staat kun je ook makkelijker dissociëren.
Op de afbeelding hieronder zie je een ladder en dat is eigenlijk zoals je het kunt zien. Het is niet zo dat je, je de hele dag lekker in je vel zit. Soms heb je misschien even angst en paniek om daarna wel weer veilig te voelen. Je kunt dus klimmen om het zo te zeggen of juist zakken én precies hier zit het waar ik het een heel waardevol en praktisch systeem vind.

Want wanneer jij gaat herkennen hoe jij in een staat van onveiligheid komt en uit contact gaat of hoe jij in een staat van angst en paniek komt, kun je gaan bijsturen. Gedachten zijn hierbij heel belangrijk, want vaak zijn het gedachten die ons in een bepaalde staat brengen, maar ook je lichaamshouding en triggers die je daar brengen. Je kunt gaan leren herkennen en bijsturen, want wat is eigenlijk je onderliggende behoefte? Nog belangrijker hoe kun je die onderliggende behoefte beantwoorden? Welke gedachten kan ik beter kiezen? Welke activiteiten gaan me helpen? Is er iemand die ik om hulp kan vragen? Als je dat per staat kunt vinden en beantwoorden voor jezelf, dan is dit echt een gouden model wat mij betreft.

Natuurlijk niet altijd makkelijk als je, je niet fijn voelt. Maar daarom is dit ook zo belangrijk. Op het moment ik dissocieerde kan ik niet veel doen, maar als ik daar uit kom kan ik wel de lijst pakken en gaan bijsturen. Op een gegeven moment ga je het al voorafgaand herkennen en kun je dan bijsturen. Het is niet zo dat je nooit meer in een bepaalde staat komt, maar dat je hierin kunt bijsturen en je op die manier weer fijner gaat voelen.

Polyvagaaltheorie uitleg
Dit plaatje laat de verschillende staten zien.



















Polyvagaaltheorie en trauma
Traumatische ervaringen en ook trauma uit de vroege kindertijd hebben invloed op hoe het autonome zenuwstelsel reageert. Het zenuwstelsel gaat gevaar vele malen sneller detecteren. Hierdoor nemen de sympatische en dorsaal vagale staten de overhand in het dagelijks functioneren.

Samenvattend
De polyvagaaltheorie geeft eigenlijk woorden en handvatten aan een complex systeem, ons autonoom zenuwstelsel. Het geeft inzicht in hoe we reageren op stressvolle gebeurtenissen en de herkomst van onze reactie.

Het leert ons de reden waarom we reageren zoals we reageren op heftige gebeurtenissen
Het leert ons ook waarom sommige mensen klachten ontwikkelen na een schokkende gebeurtenis en een ander niet
Het leert ons ook dat het brein niet de enige weg is om schokkende en stressvolle gebeurtenissen te verwerken, maar dat ons lichaam hier ook een belangrijke schakel in is.
Heb je psychische klachten, dan is het altijd belangrijk om langs je huisarts te gaan en erover te praten.