Geluk
Wat is geluk eigenlijk? Hedonia en Eudaimonia
We willen allemaal gelukkig zijn.Maar wat is geluk eigenlijk?Is het dat lichte, blije gevoel dat we soms ervaren?Of gaat het over iets diepers — iets wat blijft, ook als het leven niet perfect is?
Vaak denken we dat geluk betekent dat we ons goed moeten voelen,dat we plezier moeten hebben en negatieve emoties moeten vermijden.Maar wie echt leeft, weet dat geluk en pijn vaak hand in hand gaan.Misschien is het daarom tijd om onze definitie van geluk eens te herzien.
Wikipedia beschrijft geluk als:
“Het tevreden zijn met de huidige levensomstandigheden waarbij er verschillende positieve emoties aanwezig zijn zoals vreugde, vredigheid, ontspannenheid en vrolijkheid. Gelukkig zijn is het tegengestelde van ongelukkig zijn, wat bestaat uit een gevoel van ontevredenheid en vaak samengaat met depressie, overspannenheid, woede of verdriet.”
Een mooie beschrijving — en toch roept ze vragen op.Want als geluk betekent dat er alleen maar positieve gevoelens mogen zijn,is dat dan wel haalbaar?Het leven bestaat immers uit een voortdurende afwisseling van licht en donker,van vreugde én verdriet.
Binnen de Acceptance and Commitment Therapy (ACT) wordt geluk dan ook anders benaderd.Daar gaat het niet om het vermijden van pijn,maar om het leven van een waardevol leven — ook als het moeilijk is.Geluk betekent in deze visie niet dat je je altijd goed voelt,maar dat je leeft naar wat voor jou betekenisvol is,zelfs wanneer dat spanning of ongemak met zich meebrengt.
Twee vormen van geluk: Hedonia en Eudaimonia
De oude Grieken hielden zich al bezig met dezelfde vraag:wat maakt een mens werkelijk gelukkig?Zij maakten onderscheid tussen twee vormen van geluk:Hedonia en Eudaimonia.
Hedonia draait om plezier en onmiddellijke bevrediging,terwijl Eudaimonia gaat over vervulling en betekenis op de lange termijn.Inzicht in dit verschil kan ons helpen om bewustere keuzes te maken —niet alleen voor tijdelijk geluk, maar voor duurzaam welzijn.
Wat is Hedonia?
Hedonia is het nastreven van plezier, comfort en ontspanning.Het richt zich op het vergroten van positieve emotiesen het vermijden van pijn of ongemak.Het sluit aan bij wat we tegenwoordig vaak zien als ‘geluk’:genieten, ontspannen, jezelf iets gunnen.
Kenmerken van Hedonia:
Op zoek naar plezier en het vermijden van pijn
Genieten van ontspanning en vermaak
Tijdelijk geluk ervaren vanuit externe bronnen
Prioriteit geven aan eigenbelang en persoonlijke voldoening
Voorbeelden:een heerlijke maaltijd eten, je favoriete serie kijken,lekker winkelen, op vakantie gaan of tijd doorbrengen met vrienden.
Dat zijn allemaal waardevolle en fijne ervaringen.Maar als geluk uitsluitend afhangt van deze momenten,blijkt het vaak vluchtig.Plezier vervaagt, gewenning treedt op,en er kan een leeg gevoel ontstaan zodra het fijne moment voorbij is.
Wat is Eudaimonia?
Eudaimonia, een term van Aristoteles,gaat verder dan kortstondig genot.Het verwijst naar een diep gevoel van betekenis, richting en groei.Eudaimonia ontstaat wanneer we leven in overeenstemming met onze waarden,ons ontwikkelen als mens,en bijdragen aan iets dat groter is dan onszelf.
Kenmerken van Eudaimonia:
Betekenis en doel vinden in het leven
Persoonlijke groei en zelfontwikkeling
Bijdragen aan het welzijn van anderen
Het beoefenen van deugden zoals vriendelijkheid, wijsheid en moed
Voorbeelden:een passie of roeping volgen die bij je waarden past,vrijwilligerswerk doen,nieuwe vaardigheden leren,investeren in betekenisvolle relatiesof tijd nemen voor mindfulness en zelfreflectie.
Eudaimonia bevordert langdurige tevredenheid en innerlijke rust.Het maakt dat we ook in moeilijke tijdeneen gevoel van richting en verbinding kunnen behouden.Het gaat niet om het vermijden van pijn,maar om het vinden van betekenis — juist doorheen de pijn.
De wetenschap achter Eudaimonia en Hedonia
Ook de moderne wetenschap onderschrijft het belang van deze twee vormen van geluk.Onderzoek in de psychologie en neurowetenschappen laat ziendat zowel hedonisch als eudaimonisch geluk een waardevolle functie heeft —maar op verschillende manieren.
Hedonisch geluk activeert vooral het dopaminesysteem in de hersenen.Dat zorgt voor korte, intense momenten van plezier en beloning.Dopamine helpt ons te genieten van het leven,maar het effect is tijdelijk en vraagt steeds om nieuwe prikkels.
Eudaimonisch geluk daarentegen activeert serotonine en oxytocine —stoffen die bijdragen aan een stabieler en langduriger gevoel van welzijn,sterkere relaties en een groter gevoel van verbondenheid.Onderzoek toont aan dat mensen die streven naar eudaimonisch welzijngemiddeld minder stress ervaren,meer tevreden zijn met hun levenen zelfs een betere fysieke gezondheid hebben.
Het evenwicht tussen Hedonia en Eudaimonia
Geluk hoeft geen keuze te zijn tussen plezier of betekenis.Een vervuld leven ontstaat juist wanneer we beide omarmen —het genieten van het moment én het leven met diepgang en richting.
Manieren om Hedonia en Eudaimonia te combineren:
Geniet bewust van hedonistische genoegens – eet iets lekkers, ontspan, geniet van muziek of een goed gesprek, maar met aandacht en zonder overdaad.
Onderneem zinvolle activiteiten – doe dingen die bijdragen aan jouw groei of die van anderen.
Stel doelen met betekenis – richt je op wat aansluit bij je waarden, niet alleen op externe beloningen.
Versterk relaties – investeer in diepe verbindingen en geniet ook van de lichte, fijne momenten samen.
Wees dankbaar – waardeer zowel de simpele geneugten van het leven als de diepere betekenis achter ervaringen.
Wanneer plezier en betekenis in balans zijn,ontstaat een vorm van welzijn die zowel vreugdevol als vervullend is —licht én diepte, samen.
Vervulling in plaats van geluk
Wanneer we ons richten op vervulling in plaats van geluk,wordt het leven zachter.We hoeven niet langer te vechten tegen wat pijn doet,maar kunnen leren er met mildheid bij te blijven.Een waardevol leven is niet altijd een pijnvrij leven,maar wel een leven waarin alles wat we meemaken betekenis mag hebben.
Reflectievraag:Waar herken jij jezelf het meest in: het zoeken naar hedonia (plezier en comfort),of het nastreven van eudaimonia (vervulling en groei)?En wat zou er veranderen als je iets meer zou kiezenvoor wat écht betekenis heeft voor jou?
Tot slot:Geluk is misschien niet iets dat we kunnen vasthouden,maar vervulling is iets wat we kunnen laten groeien — stap voor stap,door trouw te blijven aan wat voor ons werkelijk van waarde is.En soms begint dat met simpelweg stilstaan,ademhalen,en opnieuw kiezen voor wat er voor jou toe doet.
In mijn werk begeleid ik mensen om weer contact te maken met hun waarden,hun veerkracht te hervindenen een leven te creëren dat niet draait om het vermijden van pijn,maar om het vinden van betekenis.Want echte groei begint niet bij perfectie,maar bij aanwezig durven zijn met alles wat er is.